Zeeuwse uitvoering van Safer Caring is uniek
Safer Caring is tot stand gekomen op initiatief van Pleegoudersupport Zeeland en onder coördinatie van Juvent in samenwerking met Timon Pleegzorg, WSG Pleegzorg, JB west Zeeland, WSG Jeugdbescherming & Jeugdreclassering en Leger des Heils Jeugdbescherming naar Zeeland gehaald. De Zeeuwse gemeenten hebben een belangrijke financiële bijdrage geleverd aan de ontwikkeling en uitvoering van de trainingen Safer Caring, omdat zij de meerwaarde inzien. Het unieke aan de Zeeuwse uitvoering is dat niet alleen pleegouders en pleegzorgbegeleiders, maar ook de jeugdbeschermers deelnemen aan de trainingen.
Drie thema’s staan centraal
Bij Safer Caring gaat het niet om het aankruisen van het juiste vakje; het gaat om de denkwijze, samenwerking en besluitvorming van pleegouders, pleegzorgbegeleiders, ouders, lokale toegangsteams (vrijwillig kader), medewerkers van gecertificeerde instellingen (gedwongen kader) en pleegkinderen zelf. In de benadering staan drie thema’s centraal:
1. De rol en status van de leden van het zorgteam.
Wat is typerend voor de rol van pleegzorgbegeleider en jeugdbeschermer?
Wat is typerend voor een pleegouder, met andere woorden: wat is zijn/haar gedrag in de ‘pleegzorgcontext’? Hoe ontwikkelt de pleegouder zich in die rol? Welke taken zijn de pleegouder toebedeeld? En wat is zijn/haar plek (positie of ook wel status) in het zorgteam als het gaat om de inbreng van de pleegouder en het nemen van beslissingen met betrekking tot het pleegkind?
2. Het omgaan met risico’s.
Risico’s zijn inherent aan het grootbrengen van kinderen. Een kind grootbrengen van een ander kent specifieke risico’s voor de pleegouder zelf, voor zijn/haar gezin en voor het pleegkind. Die risico’s kunnen zich ook breder voordoen bij pleegzorgwerkers en medewerkers van gecertificeerde instellingen. Hoe ontwikkelt de pleegouder de competentie om deze aparte risico’s te zien, te analyseren en ermee om te gaan op een manier dat het kind/alle kinderen kunnen opgroeien en leren?
3. Gedelegeerd gezag.
Een ouder heeft per definitie gezag over een kind omdat hij/zij opvoeder is. Gezag is noodzakelijk verbonden aan het opvoeden/grootbrengen/leren van het leven door het kind. De pleegouder heeft geen formeel gezag, maar heeft wel het gezag dat hoort bij de opvoeding van het pleegkind. Anders is opvoeden niet mogelijk.
Een bijzonder aandachtspunt t.a.v. risico’s (thema 2) binnen Safer Caring heeft betrekking op het risico van ‘secundaire traumatisering’. Door het openstellen van het gezin voor een onbekend kind, met een vaak traumatische achtergrond neemt het pleeggezin het risico geconfronteerd te worden met ‘secundaire traumatisering’. Dit fenomeen komt uitgebreid aan bod in het trainingsprogramma met als onderdelen ‘Zorg voor pleegouders’ en ‘Veilige Pleegzorg’2.
Koppeling naar de Richtlijnen Jeugdzorg
Het werkboek Safer Caring dat gebruikt wordt is tot stand gekomen door Stichting Kinderpostzegels Nederland. SKN heeft de implementatie van de methode Safer Caring in Nederland en de publicatie (werkboek) mogelijk gemaakt.
Jeugdhulp Friesland heeft Safer Caring: een nieuwe aanpak als benadering in Nederland voor het eerst in Friesland geïntroduceerd. De aanpak is gebaseerd op gesprekken met pleegouders en pleegzorginstellingen. Het werkboek is theoretisch onderbouwd en wordt ondersteund door recente wetgeving en richtlijnen rond de jeugdzorg. Het daagt pleegouders en jeugdzorgprofessionals (pleegzorgbegeleiders en gecertificeerde instellingen) uit de verantwoordelijkheid voor veilige pleegzorg te delen en – heel belangrijk – afstand te nemen van een beleid op basis van totaalverboden en beperkingen, zodat de steeds veranderende behoeften en omstandigheden van individuele kinderen en jongeren centraal komen te staan. Als de besluitvorming flexibeler is en meer doordacht, kunnen we ons gaan afvragen of iets goed is voor dit kind op dit moment. Hierdoor krijgen kinderen in de pleegzorg meer kansen op dezelfde levenservaringen op te doen als hun leeftijdsgenoten. Ook wordt hiermee de ondersteuning aan pleegouders versterkt.
Stand van zaken
In Zeeland hebben ondertussen al honderden pleegouders, pleegzorgbegeleiders en jeugdbeschermers de training gevolgd. We zijn al aardig op weg om iedereen rond het kind te trainen. Helaas konden tot voorkort de fysieke trainingen door de coronamaatregelen niet doorgaan. We hebben daardoor wel ervaring opgedaan in het geven van een webinar ‘Safer Caring’ en ‘Werken in zorgteams’ en organiseerden een digitaal kenniscafé Safer Caring. Deze ervaringen benutten we ook in de nieuw opgezette training, net als de evaluaties van pleegouders, pleegzorgbegeleiders en jeugdbeschermers die eerder de training hebben gevolgd. De belangrijkste wijzigingen die we hebben doorgevoerd zijn:
- Een training met twee bijeenkomsten van 2,5 uur (eerder waren dat er drie van 3 uur). Voorafgaand aan de training wordt gevraagd thuis alvast wat huiswerk te maken;
- Er is meer ruimte voor interactie en oefenen van gesprekken tussen de deelnemers.
Meld je aan!
We adviseren pleegouders die nog niet hebben deelgenomen nadrukkelijk om deel te nemen aan de training. De trainingsdata zijn te vinden via de agenda.
Uiteraard monitoren we nauw of de introductie van Safer Caring de gewenste positieve veranderingen laat zien. Dat doen we door te kijken naar de eerder uitgevoerde nulmeting in 2019 en de verandering tot zover, met name in de ervaring en beleving van pleegouders, pleegzorgbegeleiders en jeugdbeschermers.